Гашуунаар бүү тэтгэ
Амттанаар бүү цатга
Өнгөнд бүү шунуул
Тансагт бүү умбуул
Улайг бүү үзүүл
Нойронд бүү автуул

1. Нярай хүүхэдтэй айлд шөнө орой гадны хүн орохыг цээрлэдэг. Учир нь хүүхэд хөлсөж цочно, өвчин тусч халуурах гэм байдаг.

2. Нялх хүүхдийг шөнө орой айлаар оруулах, гадаа авч явахыг цээрлэнэ. Зайлшгүй шаардлага гарвал “Бор халзан туулай” болгож хамрыг нь дагуулж хөө түрхдэг нь хүүхдийн зүсийг хувирган өөрчилж чөтгөрөөс буруулж байгаа хэрэг юм. Монголчууд эрт дээр үеэс хүүхдийнхээ магнайд хөө түрхэж харанхуй шөнө авч явбал ямарваа нэгэн зовлон тохиолддоггүй гэж үздэг. Түүнийг” Бор халзан туулай” гэх нь ч бий. Энэ талаар нэгэн домог байдаг юм байна.

…Эрт урьд цагт үргүй өнчин чөтгөр тэнэж явсаар нэгэн айлд орж гэнэ. Айлын эхнэр нялх хүүхдээ хөхүүлээд сууж байв. Чөтгөр дотроо баярлаж, өнөөдөр нэг хүүхэд олж авах нь гэж чимээгүй харж суув. Айлын хүүхэн хүүхдээ өврөөсөө салгахгүй тэвэрчхээд, нөхөр нь ч гарах янзгүй. Чөтгөр тэсгэл алдахдаа зуухных нь үнснээс атгаж аваад эр эм хоёрын нүд рүү цацав. Айлын эр эхнэртээ уурлаж:
- Чи юунд хүний нүд рүү үнс цацаж байгаа юм бэ? гэж асуухад, эхнэр нь хариу уурлаж:
- Юу гэсэн үг вэ? Харин чи өөрөө миний нүүр рүү үнс цацчихлаа гэж эхнэр нөхөр хоёр хэрэлдэж эхлэхэд чөтгөр баярлаж одоо л нэг завшаан ирлээ гээд хүүхдээ газар тавихыг хүлээж суутал хүүхэн хүүхдээ элгэндээ тас тэвэрчхээд нөхөртөө уурлаж,… хувцас хунараа авч, хүүхдийнхээ духанд хөө түрхээд, төрхөмдөө буцахаар гарч явав. Чөтгөр эр эм хоёроос хүүхдийг нь авч чадсангүй боловч сэтгэл мохсонгүй. Айлын эхнэрийг дагаж явав.

Хүүхэн шөнийн харанхуйд айдас нь хүрэхдээ дутуу цээжилсэн Дарь эхийн зүрхэн тарниа хагас дутуу уншиж явжээ. Чөтгөр бүсгүйг хөөж яваад өөр нэг чөтгөртэй таарч,:
- Хүүхэд тэвэрсэн бүсгүй хүн харав уу? гэж асуусанд, нөгөө чөтгөр:
- Үгүй, саяхан нэг тал тогоо тэвэрсэн, доголон Дарь эх л үүгээр өнгөрсөн гэж хариулав. Учир нь хөө түрхсэн хүүхдийн магнай нь хагас дугуй тогоо болон харагдаж, хазгай уншсан Дарь эх нь доголон Дарь эх болж үзэгдэж чөтгөр халдаж чадаагүй юм байж. Хөөрхий бүсгүй хүүхэдтэйгээ амар мэнд төрхөмдөө харьжээ. Түүнээс хойш монголчуудын дунд шөнө хүүхэд нялхсыг авч явахдаа духан дээр нь хөө түрхэж гаргавал муу юм, гай барцад учирдаггүй гэсэн уламжлал тогтжээ.

3. Харанхуй шөнө нялх хүүхдийг гаднаас нэрлэн дуудахыг цээрлэнэ. Дуудваас буг чөтгөр хорлоно, өвчин тахалд өртөнө гэнэ.

4. Хүний (хар элгийн) хажууд хүүхэд багачуудаа загнан зандрах, зэмлэхийг цээрлэнэ. Гадны хүн байхад зайлшгүй үед анхааруулах болон зөөлөн дуугаар сануулах, тун болохгүй бол нүднийхээ харцаар зэмлэнэ. Үл хэрэгсвээс хүүхдийн зан эвдрэнэ, үг үнэгүй болно гэнэ.

5. Хүүхэд багачууд үл ялиг дүрсгүйтэхийг дэврээн зэмлэхийг цээрлэнэ. “Анх удаа мэдээгүй мэт өнгөрүүл, ахин давтвал сөхөж сануулан зэмлэ” гэдэг.

6. Хүүхэд гармагц анх угаасан усыг хамаагүй асгахыг цээрлэнэ. Заавал хүн амьтны хөлөөс зайдуу ариун өндөрлөг газрын орой дээр асгана. Хорвоод мэндэлсэн шинэ хүнийг ариулсан рашаан тул тийнхүү үйлдэнэ.

7. Хүүхэд хөхүүлэнгээ эх унтахыг цээрлэнэ. Эс хэрэгсвээс хөхөөрөө хүүхдийн ам, хамрыг битүүлж бүтэх осол нүүрлэнэ.

8. Хүүхдийн гарын алгыг үнсэхийг цээрлэнэ. Үнсвээс урт гартай (хулгайч) болно гэнэ.

9. Хүүхдийн шилэн хүзүүг үнсэхийг цээрлэнэ. Үнсвээс хэдэр догшин зантай болно гэнэ.

10. Хүүхэд тургиж наадахыг цээрлэх ба тэнгэр задраана, их салхи салхи шуурга босно гэнэ.

11. Хэлд ороогүй хүүхдийг гэдийлгэхийг цээрлэнэ. Гэдийлгэвээс хэлгий болно гэнэ.

12. Нялх хүүхдийг их дуу чимээ гарган айлган цочоохыг цээрлэнэ. Сүлд нь тэнэж өвчин олно гэнэ.

13. Нялх хүүхдийг хөөрхөн, сайхан, ухаантай, буянтай гэхчилэн ил магтан хэлэхийг цээрлэнэ. Цагаан хэл ам хүрнэ.

14. Нялх балчир хүүхдэд хоргой торгон хувцас өмсүүлэх алт мөнгөн чимэг зүүлт хэрэглүүлэхийг буянаа барна, хүндэднэ, нас ахар болно гэж цээрлэнэ.

15. Нялх хүүхдийг талийгаачийн явдал, үхээрийн газар авч очихыг цээрлэнэ. Муу адын хорлолд өртөнө, өвчин болно гэдэг.

16. Хүүхдийн хувцасыг гадаа хонуулахыг цээрлэнэ. Муу адын хорлолд өртөнө, өвчин олно гэдэг.

17. Хүүхдийн дэргэд хэрүүл хийхийг цээрлэнэ. Хэрүүлийн бузар болж, өвдөж зовно гэдэг.

Эх сурвалж: “Монгол ухаан”

Сингапурын Үндэсний хүрээлэнгийн мэргэжилтнүүд америкийн Дьюкийн их сургуулийн эрдэмтэдтэй хамтран судалгаа хийж, хүүхдэд онцгой аюултай бүтээгдэхүүний жагсаалт гаргасан байна.

Хүүхдүүд болон тэдний эцэг, эхчүүд оролцсон урт хугацааны судалгааг өнгөрсөн зууны 90-ээд онд английн Бристолийн хүрээлэнгийн эрдэмтэд эхлүүлжээ. Туршилтын хугацаандэрдэмтэд барагцаалвал 4500 хүүхдийн хоол тэжээлийн тухай мэдээллийг бүртгэж байсан байна.Ингэхдээ тэдний жин өөрчлөгдөх хандлагыг ч тэмдэглэж байжээ.

Эрдэмтэдөргөн цараатай ажил хийж гүйцэтгэснээр төмсний чипс байнга идсэнээр туршилтад оролцогчдынжин илүүтэй нэмэгдэж байсныг тогтоож чадсан байна. Энэ бүтээгдэхүүн нь маш их илчлэгтэй, гэхдээтүүнийг идсэнээр цадах мэдрэмж маш удаан төрдөг нь бас тодорхой болсон байна.

Чипсээс гадна хүүхдэд аюултай бөгөөд таргалуулж мэдэх бүтээгдэхүүний жагсаалтад төмсний фри, шарсан загас, тахиа, тосонд суурилсан бүтээгдэхүүнүүд, чихэрлэг болон гурилан хоол, хийжүүлсэн ундаа оржээ.

Монголын хошин урлаг, тайз, дэлгэцийн чадварлаг эрэгтэй жүжигчдийн нэг МУСТА М. Баярмагнай. Тэрбээр “Маск” продакшныг байгуулан тусдаа гарч өнөөг хүртэл амжилттай яваа авьяаслаг уран бүтээлчдийн төлөөлөл.
М.Баярмагнайх гурав дахь хүүхдээ өлгийдөн авчээ. Энэхүү баярт мэдээгээ өөрийн найзуудтайгаа хуваалцсан бөгөөд “Охин минь хүмүүний сайхан орчлонд тавтай морил. Ам бүл тавуулаа боллоо. Ханьдаа баярлалаа” гэлээ.

Саяхан төрсөн нярай үр чинь яасан нь мэдэгдэхгүй үргэлж уйлж, залуухан эцэг эх эх таныг сандаргаж байна уу. Зарим үед та “хүүхэд маань байнга л уйлаад байх юм, ямар нэг юм нь өвдөөгүй байгаа” гэж санаа зовниж байж мэднэ.

Тэгвэл таны нялх үрийн уйлж байгаа нь хэвийн байна уу үгүй гэдгийг мэдэх бяцхан зөвлөгөөг хүргэе. Төрөөд cap гаруй болж буй хүүхэд хоногт гурван цаг уйлдаг байна.

Үүнийг уйлах дээд хэмжээ гэж эмч судлаачид тогтоожээ. Харин хүүхэд нэг нас хүрэхэд хоногт уйлах хэмжээ нь нэг цагаар багасдаг байна. Тэгэхээр хүүхэд тань дээрх хугацаанаас илүү цагаар уйлаад байвал ямар нэгэн зовиур байна гэж үзэх хэрэгтэй.

Швед улсын засгийн газраас эхнэр нь амаржсан болон хүүхэд үрчилж авсан тохиолдолд нөхөрт нь цалинтай чөлөө олгох хугацааг гурван сар болгож уртасгах шийдвэр гаргасан байна. Хуулинд зааснаар шинэ төрсөн хүүхэд найман нас хүртэл эцэг эхчүүд нийт 480 хоног цалинтай чөлөө авах эрхтэй байдаг аж. Эдгээр 480 хоногийн 390-д нь нийт цалингийн 80 хувийг олгох юм байна. Үүнээс гадна Шведийн Засгийн газар хүүхэд бүрт 16 нас хүртэл нь сар бүр 125 ам.долларын тэтгэмж олгодог бөгөөд олон хүүхэдтэй гэр бүлүүдэд тэтгэмжийг мөнгийг нэмж олгох журамтай юм байна.

Хүүхэд минь ямар хүн болох бол. Амьдралдаа аз жаргалтай байж чадах болов уу, гэж бодох үе байдаг. Энэ асуултад хариулт авахын тулд юуны өмнө хүүхдийнхээ зан төлөвийг тодорхойлохыг оролдоод үз.

Хүүхэд бүрт хувь заяаны тоо байдаг. Энэ тоог тун хялбархан олж болно. Жишээ нь, танай хүүхэд 1997 оны наймдугаар сарын 5-нд төрсөн бол бүх цифрийг хооронд нь нэм. 1+9+9+7+8+5=39. Энэ гарсан тоогоо хооронд нь нэм 3+9=12, 1+2=3 Хүүхдийн хувь заяаны тань тоо гурав байна. 3-ын тоотой хүүхэд ямар зан араншинтай вэ гэдгийг дараах хэсгээс уншина уу.

1. Ийм хүүхэд зөрүүд ааштай нэгэн болно гэдгийг түүнийг хорвоод мэндэлсэн анхны өдрөөс нь харж болно.

Бас маш цовоо сэргэлэн байна. Ийм хүүхдүүд хэлд бас хөлд хурдан орно. Мөн бие даахыг оролдож, өөрт нь ялимгүй саад учирвал эрс эсэргүүцэл илэрхийлнэ. Том болсон хойноо ч энэ зангаа тавихгүй. Үүнийхээ хэрээр бүхнийг мэдэхийг хүснэ. Тийм болохоор ийм хүүхдүүдийг урамшуулж, тэднийг амжилт олж болохуйц аль нэг салбарт нь анхаарлыг төвлөрүүлэх хэрэгтэй. Хэрвээ та түүнийг зөв чиглүүлж чадвал хорвоод үр удмаа үлдээхийн аз жаргалыг мэдрэх болно.

2. Дур булаам төрхтэй, бусдын хайрыг татах увидастай хүүхэд.

Ийм хүүхдүүд хэн нэгнийг гомдоохоос эмээж, жинхэнэ сэтгэлээ өнгөлөн далдалдаг. Харин иймэрхүү хүүхдүүд шийдэмгий бус хүн болох нь олонтаа. Бас бусдад таалагдахыг хичээдэг. Эмзэг сэтгэлтэй, эцэг эхээ анхааран халамжлах сэтгэлтэй ийм хүүхдүүдийг бие даасан чадвартай болгох, өөртөө итгэлтэй болгож сургах нь чухал.

3.Тэднийг байнга анхаарч байх нь чухал.

Амархан амжилт олдог. Бас азгүйтэх нь ч элбэг. Сонирхол нь ч дорхноо буурдаг. Ийм хүүхдүүд өөрсдийгөө хамгаалах чадвартай хэдий ч, бусдын шүүмжлэлийг хүлээж авдаггүй гэмтэй тул тэдэнтэй болгоомжтой харилцаж байхад гэмгүй. Харин тэднийг сайн халамжилж, зөв харилцаж чадвал маш сайн хүн болж төлөвших магадлалтай. Эцэг эхийнхээ ч ачийг хариулна.

4.Таны хүүхэд удаан байвал санаа зовсны хэрэггүй.

Бусад хүүхдээс хоцорчихвий гэж айсны хэрэггүй. Харахад хөдөлж ядсан, амар амгалан хүүхэд алсдаа хэний ч тусламжгүй өөрийгөө авч явах чадвартай болдог. Тэд зовлон бэрхшээл тоочоод байдаггүй. Гэхдээ тийм хүүхдүүдийг ойлгоход түвэгтэй байх болно. Хэзээ ч нээлттэй байдаггүй тэд ихэнх тохиолдолд маш чадварлаг мэргэжилтэн болох нь элбэг. Эцэг эхчүүд бүрэн итгэж чадвал тэд гайхамшигтай хүн болох ирээдүйтэй.

5. Маш хөдөлгөөнтэй хүүхэд.

Эцэг эхийнхээ үнэ цэнэтэй зүйлсээр тоглон наадахаас сийхгүй. Бас гэр доторх зүйлсийг буулгаж, бужигнуулах нь энүүхэнд. Тэднийг зэмлэж загнасны хэрэггүй. Ингэж зүггүйтэх нь буруу гэдгийг эвтэйхэн ойлгуулж байх нь чухал. Ингэж чадвал гал голомт гэр бүлээ дээдэлсэн, удам судраа эрхэмлэж чаддаг хүн болно.

6. Бусдыг халамжлан анхаарч чадна.

Тэд нийцэрхүү зангийнхаа ачаар амжилтад хүрч, ялалт байгуулах нь олонтаа. Гагцхүү ийм хүүхдийг муу муухай үгээр ч дайрч, загнаж болохгүй. Гар хүрэх тухайд санахын ч хэрэггүй. Зөөлөн эмзэг сэтгэлтэй хүүхдийн зан амархан эвдэрч, хэзээ ч мартагдашгүй алдаанд хүргэж болзошгүй. Тиймээс эелдэг зөөлөн харилцаа, гэр бүлийн туслалцаа хамгийн чухал.

7. Ихэнх тохиолдолд уужуу тайван хүүхэд байдаг.

Аливаад идэвхи муутай ханддаг ийм хүүхдүүд оюуны өндөр чадавхтай, ухаалаг хүн болох нь элбэг. Гэхдээ тэд зожигдуу бас өөрсдийнх нь баримталдаг дэг журмыг зөрчихөд дургүй. Мөн өлсөх, хууран мэхлэхийг тэвчиж чаддаггүй. Биеэ сайн барьдаг. Аливаад хүлээцтэй хандаж чаддаг. Ийм хүүхдүүд том уран бүтээлч болох чадвартай байдаг.

8. Дур зоргоороо байх дуртай хүүхэд.

Эцэг эхийнхээ чихийг халууцуулах нь энүүхэнд. Бусдыг гомдоож, дайрч давшилдаг мөртлөө өөртөө өчүүхэн ч хир халдаахгүй. Тэднийг хэцүү хүүхэд гэж шүүмжилсний хэрэггүй. Тэд зүгээр л өвөрмөц хүмүүс. Ийм хүүхдүүдийг зөв залж, эвийг нь олж сайн хүмүүжүүлж чадвал алдар нэрээ дуурсгасан нэгэн болно.

9. Ямар ч мэргэжил эзэмшиж, аль ч салбарт ажилласан тэднийг байнга амжилт дагах болно.

Тэд төрөл бүрийн дугуйланд явж, янз бүрийн спортоор хичээллэж, гадаад хэлийг дорхноо сурна. Эцэг эхчүүд ийм чадварлаг хүүхдээ савсаг хэмээн зэмлэсний хэрэггүй. Бас ганцхан чиглэлээр дагнан хөгжүүлэх гэж бүү чармай. Тэд бусдад хэзээ ч гай удахгүй. Өөрсдөө замаа сонгох бүрэн чадвартай хүмүүс. Харин үүрнээсээ нисвэл эргэж ирэхгүй, эцэг эхдээ сургаа ч дуулгахгүй алга болчих гэмтэй. Ийм ачлалгүй хүн болгохгүйн тулд багаас нь зөөлөн, зөв үгээр сургаж, жолоог нь зал.

Хүүхдээ өглөө цэцэрлэг сургуулиас өмнө амжиж босгох, бэлтгэх гэдэг ихэнх эцэг эхчүүдийн хувьд амар хэрэг биш байдаг. Таны хүүхдээ унтуулахыг хүссэн цаг, хүүхдийн чинь унтахыг хүссэн цаг, мөн босгохыг хүссэн цаг, босох болсон цаг гээд бүгд л хоорондоо зөрчилдөж байдаг.

Тэгвэл хүүхдээ өглөө хоцроохгүй, хамгийн гол нь сэргэлэн цовоо босгохын тулд хэдэн цагт унтуулах ёстойг тооцоолдог онлайн тооны машин гарчээ. “Sleep Calculator for Kids” буюу “Хүүхдийн нойрыг тооцох тооны машин”-д та хүүхдийнхээ нас болон өглөө хэдэн цагт босох шаардлагатай талаар мэдээллийг нь оруулахад хүүхдийн насны онцлогт тохируулан орой хэдэн цагт унтуулвал зохихыг тооцоолоод гаргаад ирнэ.

Хүүхдийн насны онцлогоос шалтгаалан нойрсох цикль нь өөр өөр байдаг. Уг программд хүүхэд хэдийд гүн нойрсдгийг суулгаж өгсөн учраас хүүхдээ босгох цагийг хэлж өгснөөр тэр мэдээллийн дагуу нийтдээ хэдэн цаг унтах ёстойг нь тооцоолохдоо гүн нойрсох үеийг нь давхар бодолцдог байна. Ингэснээр та хүүхдээ гүн нойрсож байх үед нь сэрээхээс сэргийлэх боломжтой. Хэрэв ийм үед нь сэрээх  гэж оролдвол хүүхэд нойрмог, ааш зан муутай байх болно.

Жишээлбэл, дөрвөн настай хүүхдээ өглөө найман цэгт сэрээмээр байгаа гэж бодъё. Энэ дагуу уг программ тооцоолоход өмнө оройн 6:46, 7:16, 7:76, 8:16 гэсэн цагуудын сонголт гарч ирж байна. Нойр судлалын мэргэжилтнүүдийн хэлж буйгаар хэдэн цаг унтах нь тийм ч чухал биш. Харин хүүхдийнхээ хэзээ гүн нойрсдогийг мэдэх л чухал. Дөрвөн настай хүүхдийн нойрны цикль дунджаар 30 минутын давтамжтай байдаг бөгөөд цикль хооронд нь сэрээвэл хүүхэд илүү сэргэг байдаг аж.

Жишээлбэл, долоон настай хүүхдийн цикль дунджаар 50 минут байдаг бөгөөд үүн дээр үндэслэн маргааш долоон цагт босох ёстой гэж тооцвол өмнөх оройн 7:56, 8:46, 9:36 гэсэн цагууд хамгийн тохиромжтой юм байна.

Энэ мэтчилэн хүүхдийнхээ насны онцлогт тохируулан хэдэн цагт унтуулвал хэрэгтэй болохыг дээрх сайтаас мэдэж болох нь.

Эх сурвалж: Dailymail

Хаадын зодоон…

Нэг орой хүүгээ цэцэрлэгээс нь авах гээд очтол зодсон, зодуулсан эрчүүдийн маргаантай халз тулчихдаг юм байна. Таван настнууд нэгнийхээ нармайг нээнгээ алдаж, нанчилдсан гэж байгаа. Омогтой ч гэж жигтэй. Огшсон ч гэж янзтай. Нас чацуу, нуруу тэнцүү дөрвөн хөвгүүн хэрэндээ л хээгээ алдсан юмсанж. Багш нь салгаад, баахан байцаасан ч юунаас болж зодолдсоноо хэн хэн нь хэлэлгүй гүрийж, шилийн сайн эр болцгоосон юм байх.

Харих замдаа “Юугаа булаацалдаад ингэтлээ зодолддог байна аа” гэж гэнэдүүлэн асуулаа. Хариулдаггүй дээ. Орой орондоо орсон хойноо ” Ээж, Батхаган чинь хамгийн том хаан тийм ээ?” гэж байна. Хариулахын завдалгүй
-Манай ангийн Хубилай “Би хамгийн том хаан” гэсэн чинь Чингис бас “Үгүй, би хамгийн том хаан” гэж муудалцаад…гээд л ярьж байна. Өгөөдэй ч бас ” Та хоёр муу юу юм, би хамгийн том хаан” гэж дундуур нь орсон юм. Тэгэхээр нь би ” Тэгж яривал би хамгийн том хаан” гэсэн…иймэрхүү яриа болов. Би элгээ хөштөл инээж аваад ” Тэгээд хэн нь ялав?” гэж лавлалаа. Хүү ” Хэн нь ч ялаагүй ээ, баахан л зодолдлоо” гэдэг байгаа.

Тэр орой Монголын хаадын тухай ямартай ч Алтан ордны улсыг байгуулсан Батхаан хүртэл үлгэр мэт үнэнийг хүүдээ хүүрнэж билээ. Хаадын нэртэй хөвгүүд ээ гэж…

Богиносгосон хичээлийн долоо хоног ердийнхөөс ч илүү үр нөлөөтэй байж болох юм. Америкийн Монтана, Жоржи муж улсын их сургуулийн судлаачид ингэж мэдэгдэж байна. Тэд туршилт хийгээд, богиносгосон хичээлийн долоо хоног сурагчдын сурлагад огт сөргөөр нөлөөлдөггүй гэдгийг баталжээ. Түүгээр ч барахгүй, аль нэг хичээлийнх нь дүн сайжирсан байна.

Эсрэг хуваарь

Туршилтын үеэр эрдэмтэд хоёр төрлийн ерөнхий боловсролын сургуулийн сургалтын үр нөлөөг харьцуулж үзсэн байна. Эхний сургууль нь хичээлийн хуваарь гаргах уламжлалт тогтолцоог баримталж, харин хоёр дахь сургуульд хүүхдүүд долоо хоногт дөрвөн өдөр л хичээл хийсэн байна.

Судалгаанаас харахад, богиносгосон хичээлийн долоо хоногтой сургуулиуд америкийн хүн амын 3 орчим хувь нь боловсрол олж авдаг Колорадо муж улсын хөдөө нутагт илүү олон байжээ. Сургуулиуд ийм хуваарьт шилжсэн нь хичээл хийх шаардлагыг өөрчилсөн 1985 оны шийдвэртэй холбоотой юм. Шинэ дүрмээр, сургалтын программд хичээллэх цагийг яс тогтоож, гэхдээ долоо хоногт хэдэн өдөр гэдгийг заагаагүй байна.

Уламжлалт сургалт хэрэггүй болж байна уу?

Сургууль дөрвөн өдрийн хичээлийн долоо хоногт шилжсэний дараа сурагчдын сурлага дээшилсэн нь харагджээ. Тухайлбал, нэг сургуулийн математикийн гүнзгийрүүлсэн сургалттай тавдугаар ангийн сурагчид 7,41 хувиар илүү үр дүн үзүүлсэн байна. Бусад ангид ч амжилтын үзүүлэлт дээшилжээ. Тухайлбал, дөрөвдүгээр сарын сурагчдын мэдлэг барагцаалбал 3 хувиар сайжирсан байна.

“Гарсан үр дүн нь шинжлэх ухааны хүсэн хүлээж байсан зүйлд бүрэн нийцээгүй юм. Долоо хоногийн хичээлийн үргэлжлэх хугацаа нэмэгдсэнээр сурлагын чанар муудна, учир нь хүүхдүүд ядарч, анхаарал суларна хэмээн бид бодож байлаа. Түүгээр ч барахгүй, амралтын өдөр нэмэгдэх нь сурагчид мэдэж авсан бүхнээ мартах шалтгаан л болно хэмээн таамаглаж байлаа” гэж Улс төрийн судалгааны сургуулийн эрхлэгч /декан/ Мэри Бет Уокер хэлсэн байна.

Тухайн хүнд нэр хайрлах, авгайлах, нэрийг нууцлах, нэр хүнддэх, нэр тохирохгүй байх, нэрийг солих зэрэг нэртэй холбогдсон засал, домууд амьдралд бүхэл бүтэн өөрчлөлт хийх янз бүрийн арга замуудыг бий болгосон байдаг. Нэр өгдөг хүнээс утга, учрыг нь мэдэж нэрийг авбал маш сайн. Хүн угаасаа өсөн бадрах, хөгжин дэвших хүсэл чанартай амьтан юм хойно түүнд нь тохируулж тухайн хүнийг сайн сайхан явуулах нэр хайрлах олон янзын уламжлалыг Дорно дахины ард түмэн бий болгосон түүхтэй.

Нэр өгөх онол хүртэл бий. Нэг хүний нэрэн дээр эр эм, хатуу зөөлөн эгшиг зохилдуулж нэр өгөх, од гараг лугаа барилдуулж өгөх, бэлэгшээж бурхдын нэр хайрлах зэрэг олон янзын уламжлал бий. Жишээлбэл, Авид нэртэй хүн Авид хэмээн бурхны нэрээр дуудуулж, дуудсан хүнийг буян хураалгадаг ёс байна.

НЭР ТОХИРОХ ЭСЭХ ТУХАЙД

 Бурханч лам Г.Пүрэвбат

·         Хүүхэд амьдралаас бүхнийг сурдаг

·         Шүүмжлэлд өссөн хүүхэд бусдыг буруутгаж сурдаг

·         Дайсагналд өссөн хүүхэд бусдад өширхөж сурдаг

·         Доог тохуурхалд өссөн хүүхэд бүрэг ноомой болдог

·         Цөхрөлөөр дүүрэн амьдралд өссөн хүүхэд хүлцэнгүй болдог.

·         Ичгүүрт амьдралд өссөн хүүхэд өөрийгөө буруутгаж явдаг.

·         Зөнгөөрөө өссөн хүүхэд биеэ дааж сурдаг

·         Урмаар дүүрэн амьдрал дунд өссөн хүүхэд итгэж сурдаг.

·         Магтаал дүүрэн амьдралд хүүхэд бусдыг үнэлж сурдаг

·         Үнэнч шударгаар дүүрэн амьдралд хүүхэд ёс журмыг дээдэлж сурдаг.

·         Амгалан тайван амьдралд хүүхэд бусдыг хүндэтгэж сурдаг

·         Хүндэтгэл нөхөрлөлөөр дүүрэн амьдралд хүүхэд энэрэл хайрыг олдог.

эх сурвалж: jirgee.mn

Эр хүний сүнс бүсэндээ, сүлд нь малгайндаа явдаг болохоор хүний хуучин зүйл тэргүүндээ бүү хүргэ гэдэг. Харин эмэгтэй хүн бүс үгүй болохоор бүсгүй гэдэг байсан бөгөөд сүлд, сүнс нь 2 чихэнд нь байдаг гэнэ.

Бүсгүй хүнийг 16 нас хүрэхээр чөтгөр хоргоодог ажээ. Янз бүрийн муу юманд уруу татах зорилготой тэгдэг гэнэ.Гэхдээ ээмэг зүүгээгүй чихэнд чөтгөр шингэдэг байжээ.

Тийнхүү эмэгтэй хүн ээмэг зүүж чөтгөрийг хөөдөг болсон ч хамаг гай зовлон, муу муухай нь ээмгэнд нь шингэг гэж чөтгөр хараачихжээ.

Тиймээс эмэгтэй хүний зүүсэн ээмэг, тэр тусмаа үнэт металл энерги их хадгалдаг болохоор зүүж буй хүнийхээ бүх зовлон гайг ихээр шингээдэг гэнэ. Хэрэв ээмгээ гээчихвэл зовлон ариллаа гээд араас нь харамсдаггүй, бас дахиж хос болголгүй хайлуулаад өөр зүйл хийдэг байжээ.

Монголчууд хүний алтан ээмэг олбол муу муухайгаа гадагшлуулдаг, мууг нь арилах болтухай гэж бодоод дээрээс нь бие засаж авдаг.

Тиймээс балчир охиндоо өөрийнхөө зүүж байсан хуучин ээмгийг бүү зүүлгээрэй. Хэрвээ их үнэтэй ээмэг бол хэлбэр дүрсийг нь өөрчилж зүүлгэхийг зөвлөж байна.

Цагаан хорхой нь өвчтэй хүүхдийн нарийн гэдэсний хананд наалдаж хүний идсэн зүйлээр хооллож амьдардаг байна. Хэмжээ нь 2-4 мм байдаг. Шөнийн цагаар эмэгчин нь анусаар гарч, хярзан салтааны хуниасанд очиж өндөглөнө. Хүүхэд нойрондоо маажиж, хуруу хумсандаа өндөгийг наалдуулж ор хөнжлөөрөө тараах ба бохир гараа амандаа хийх, юм барьж идэх зэргээр өндгийг буцааж залгидаг байна. Ор хөнжлийн даавуунд хүрсэн хүнд ч уг цагаан хорхой халдварладаг ажээ. Хүүхэд ийм маягаар өөрөө өөртөө дахин халдварлуулсаар энэ өвчин жил ч үргэлжиж болно.

Мөн тоглоом хэрэглэл, хүнсний зүйл, тоосжсон агаараар дамжин цэцэрлэг яслийн хүүхдийн дунд түргэн тархдаг. Хялгасан хорхойтой хүүхэд шөнө нойрондоо тавгүйрхэж, бөгсөө маажиж охин хүүхдийн үтрээнд хорхой орж үрэвсүүлсэн тохиолдол ч байдаг. Энэ өвчнөөс урьдчилан сэргийлэхийн тулд дотоод ариун цэврийг чанд сахиж, халуун индүүгээр хүүхдийнхээ дотуур хувцсыг сайн индүүдэх ба 2-3 орой дараалан бургуй тавих хэрэгтэй. Хамгийн чухал нь гарын болон хувийн ариун цэврийг чанд сахих ёстой.

Эр хүний сүнс бүсэндээ, сүлд нь малгайндаа явдаг болохоор хүний хуучин зүйл тэргүүндээ бүү хүргэ гэдэг. Харин эмэгтэй хүн бүс үгүй болохоор бүсгүй гэдэг байсан бөгөөд сүлд, сүнс нь 2 чихэнд нь байдаг гэнэ. Бүсгүй хүнийг 16 нас хүрэхээр чөтгөр хоргоодог ажээ. Янз бүрийн муу юманд уруу татах зорилготой тэгдэг гэнэ.Гэхдээ ээмэг зүүгээгүй чихэнд чөтгөр шингэдэг байжээ.Тийнхүү эмэгтэй хүн ээмэг зүүж чөтгөрийг хөөдөг болсон ч хамаг гай зовлон, муу муухай нь ээмгэнд нь шингэг гэж чөтгөр хараачихжээ. Тиймээс эмэгтэй хүний зүүсэн ээмэг, тэр тусмаа үнэт металл энерги их хадгалдаг болохоор зүүж буй хүнийхээ бүх зовлон гайг ихээр шингээдэг гэнэ. Хэрэв ээмгээ гээчихвэл зовлон ариллаа гээд араас нь харамсдаггүй, бас дахиж хос болголгүй хайлуулаад өөр зүйл хийдэг байжээ.

Монголчууд хүний алтан ээмэг олбол муу муухайгаа гадагшлуулдаг, мууг нь арилах болтухай гэж бодоод дээрээс нь бие засаж авдаг. Тиймээс балчир охиндоо өөрийнхөө зүүж байсан хуучин ээмгийг бүү зүүлгээрэй. Хэрвээ их үнэтэй ээмэг бол хэлбэр дүрсийг нь өөрчилж зүүлгэхийг зөвлөж байна.

Ийм хөөрхөн зургаар  мэнд эрсүү.

Хайрын төслөөс

Хортой кальцийн хуримтлал бие организмд бактерийн халдвар үүсгэдэг болохыг оросын эрдэмтэд тогтоожээ. Зөөлөн эдийн давсжилийг зөвхөн маш хүчтэй оптикийн тусламжтайгаар харж болох бичил организм-нанобактерууд үүсгэдэг байна. Энэ нь давсаг, бөөрөнд чулуу болон артерийн товонг үүсгэдэг. Харин жирэмсэн эмэгтэйчүүдэд нанобактерууд үргийн эмгэг хөгжил өдөөх аюултай юм.

Фосфат кальции бол хорон давс бөгөөд түүний хуримтлал цус тээгч судаснууд, эхэс, бөөр, давсгийг гэмтээдэг байна. Гэвч эрчүүд эмэгтэйчүүдийг бодвол илүү ихээр кальцийн чулуунаас зовж шаналдаг юм. Эрдэмтэд удтал үүний тайлбарыг хайжээ.

Оросын нэлээд олон судалгааны төвүүд, тэдний дунд Оросын ШУА-ийн бичил организмын биохими, физиологийн хүрээлэн болон Москва орчмын Пущины улсын байгалийн ШУ-ны хүрээлэнгийн мэргэжилтнүүд кальци фосфатын товон бүрэлдсэнээр нанобактерийн халдварыг үүсгэдэг гэсэн дүгнэлтэд хүрчээ.

Нанобактерийг XX зууны эцсээр олж илрүүлсэн бөгөөд 100-300 нм хэмжээтэй тэднийг зөвхөн цахилгаан микроскопоор л олж харж болох юм. Эдгээр бичил организмуудыг хэмжээг нь үндэслэн нэг бүлэгт хамруулдаг боловч шинж чанар нь бага судлагджээ.

Гагцхүү баттай тодорхой болсон зүйл нь организмд кальц хуримтлагдахад оролцдог явдал юм. Кальцижсан эд эсийн шинжилгээ эдгээр хэсэгт нанобактер байгааг гарцаагүй илрүүлдэг байна.

Шинжээчдийн үзэж байгаагаар эдгээр бактерууд харьцангүй эмгэг учир бэлгийн замаар дамжин халдварлах боломжтой юм.

«Давсаг чулуужих өвчний тархалт эр, эм хүйст ялгаатай тохиолддог нь нанобактерийн халдвар дамжих хүйсний онцлогийн үр дүн байж магад гэж ШУ-ны бүлгийн оролцогч, биологийн ухааны доктор Полина Шварцбург тайлбарлаж байна.

«Эрчүүдэд бэлгийн болон шээс ялгаруулах систем маш ойр зэргэлдээ оршдог бол харин эмэгтэйчүүдийн хувьд тэдгээр нь тусдаа юм». Иймээс эрчүүдэд бөөрөнд чулуу үүсэх эрсдэл өндөр байдаг.

Эрдэмтдийн таамаглалыг саяхны тэдний шинжилгээ нотолж байгаа юм. Тэдний мэдээгээр кальцижсан зөөлөн эдийн үндсэн хэсэг эрэгтэй эмэгтэй хүмүүст ялгаатай байдаг байна.

Нанобактерийн тусламжтайгаар шээсэнд эсрэг биетийг илрүүлэхэд эрүүл эрэгтэй хүний 30%-д, эмэгтэйчүүдийн ердөө 10%-д нь л тааралдсан байна. Нанобактер дэх эсрэг биетийн түвшин ихэссэн нь эрчүүдийн бусад эмгэг: туруу булчирхайн үрэвсэл, архаг таазны өвдөлтийн хам шинж зэрэгт ажиглагддаг юм.

Эдгээр 2 өвчний үед зөөлөн эдийн кальцижалт голцуу явагддаг. Ихэнх өвчтөнд зөвхөн антибиотик эмчилгээ л тусалдаг юм.

Эмэгтэйчүүдийн хувьд нанобактераас юуны өмнө эхэс өртөн, хүүхдийн хөгжилд нөлөөлдөг байна. Эхэс кальцижсанаас түүний өсөлтөд саад болдог. Эхэст кальцийн хуримтлал бий болоход нанобактер оролцдог болохыг оросын мэргэжилтнүүд нотолжээ.

Тэд кальцижсан эхэсийн эд эсэд ионт кальцийн уусмалаар ханасан маш бичил хөндийг олж илрүүлсэн байна. Харин энэ хөндийд үргэлж нанобактерууд олддог байна.

Хүүхэд бүрийн өсөлтийн эрчим ялгаатай боловч дунджаар жилд 4-7кг-аар нэмэгдэж, 8 см-ээр өсдөг байна.

Хүүхдийн хөдөлгөөн болон бие бялдрын хөгжил:

·         4 настай хүүхэд

·         Дуу дуулна

·         Нэг хөл дээрээ үсэрнэ, харайна

·         Бөмбөг шиднэ, барьж авна

·         Хүний дүрсийг 3 хэсгээс бүрдсэн байдлаар дүрслэн зурна

·         10-аас дээш ширхэгтэй эвлүүлдэг тоглоомыг хялбархан эвлүүлж тоглоно

·         5 настай хүүхэд

·         Утсан дээгүүр харайна

·         Аливаа зүйлийг эсрэгээр ярина

·         Нүдээ анин нэг хөл дээрээ тэнцвэрээ барин зогсоно

·         Хайч хэрэглэж сурна

·         Зургийг дуурайлган зурна

·         Гутлаа үдэж сурна

·         Өөрөө хувцаслана

·         Байнгын шүд ургаж эхлэнэ

·         4 настай хүүхэд

·         Ойролцоогоор 1500 орчим үг хэрэглэнэ

·         4-5 үгээр өгүүлбэр бүтээн ярина

·         Өнгийг ялган танина

·         Үлгэр ярих дуртай болно

·         Зарим муу, буруу үг хэллэг хэрэглэнэ / байнга давтан сонсдог үгс/

·         Цаг хугацааны баримжаатай болж эхэлнэ

·         Бусдыг хайхарч анхаарч эхэлнэ

·         Эцэг эхийнхээ хэлснийг биелүүлэх боловч буруу зөвийг ялгахгүй.

·         Өөрийн бодсоныг бүтнэ гэж итгэдэг

·         Бодит болон хийсвэр байдлын ялгааг ойлгож эхэлнэ

·         Ойролцоогоор 2000 орчим үгийн баялагтай

·         6-8 үгтэй өгүүлбэр хэрэглэн ярина

·         Сар болон долоо хоногийн өдрүүдийг нэрлэнэ

·         Мөнгөн тэмдэгтийг нэрлэнэ

·         Шат дараалсан заавар зөвлөгөөг ойлгоно

·         Цаг тутамд ярина

·         Цаг хугацааг баримжаалах чадвар сайжирна

·         Дэлхий ертөнцийн талаар танин мэдэх сонирхол ихэснэ

·         Эцэг эхийнхээ дүрэм журмыг найзуудынхаа аав ээжийнхтэй  харьцуулж эхэлнэ

·         Гэрийн хаяг, утасны дугаараа тогтооно

·         Үсэг ялган унших чадвартай болно

·         4 настай хүүхэд

·         Өөрийн гэсэн тусгаар байдлаа улам хадгалж эхэлнэ, аливаа зүйлийг өөрийхөөрөө хийх гэж оролдоно

·         Бага зэрэг хувиа бодсон байдал илэрнэ, бусадтай өөрийн зүйлийг хуваахыг хүсэхгүй

·         Төсөөллийн хамтран тоглогчтой болно

·         Ах дүү нартайгаа муудалцаж, маргалдаж эхэлнэ

·         Мөн ихэнхдээ олон дунд бусадтай тоглоно

·         5 настай хүүхэд

·         4 настай үеээ бодвол харьцангуй нийтэж, хариуцлагатай болно

·         Бусдыг инээлгэж, баярлуулахыг хүснэ

·         Эцэг эхтэйгээ сайн харилцаатай байна

·         Хоол хийхийг хүснэ, спорт тоглоомоор тоглож эхэлнэ

www.emch.mn

Хүүхдийн сэтгэлзүйгээр мэргэшсэн япон судлаач Масару Ибука “Гурван наснаас хойш хожимдоно” гэсэн хүүхдийн хөгжлийн онолыг боловсруулжээ. Түүний “Гурван наснаас хойш хожимдоно” гэсэн хүүхдийн хөгжлийн онолыг боловсруулжээ.